Jak sama nazwa wskazuje, metody ilościowe kładą nacisk na agregację informacji pochodzącej z większego zbioru danych. Takim zbiorem może być próba respondentów, informacje umieszczone w bazie danych, zapisy dotyczące działalności konkretnej instytucji. Metody ilościowe są szczególnie przydatne, jeżeli chcemy odkryć szersze trendy w ramach danej zbiorowości lub poznać jakie postawy oraz zachowania pojawiają się w niej najczęściej. W odróżnieniu od metod jakościowych, w podejściu ilościowym podejmuje się próbę pewnej standaryzacji udzielanych odpowiedzi, tak by możliwe było ich porównywanie oraz grupowanie.

PYTANIA BADAWCZE I ICH ZASTOSOWANIE

W związku z tym, pytania badawcze, które najlepiej rozpatrywać za pomocą metod ilościowych powinny być związane z jakąś formą generalizacji. 

Poniżej przedstawiamy kilka takich pytań badawczych, albo hipotez, abyś lepiej mógł/mogła zauważyć jak Twoje własne badania mogłyby skorzystać z podejścia ilościowego: 

a) Różnice w preferencjach politycznych wśród studentów różnych typów uczelni – pragniemy odpowiedzieć na pytanie, czy poglądy polityczne i preferencje wyborcze studentów różnią się w zależności od uczelni w której się uczą. 

Przykładowe hipotezy: Poglądy lewicowe występują częściej wśród studentów uczelni artystycznych niż wśród studentów politechnik.
b) Wzorce zakupowe Polskich gospodarstw domowych – w tym badaniu prowadzimy pomiar wydatków gospodarstwa domowego w określonym wycinku czasu (może mieć to formę zbierania paragonów, albo ankiety wypełnianej przez badanych). Dzięki takiemu badaniu chcielibyśmy wiedzieć, jakie kategorie produktów są kupowane najczęściej, albo jakie produkty kupowane są w różnych regionach Polski.
c) Badanie kompetencji kulturowych uczniów z obszarów miejskich i wiejskich – badanie w którym porównujemy kompetencje kulturowe uczniów z różnych obszarów, w celu wykazania różnic w posiadanym kapitale kulturowym.

Jak możesz zauważyć, w przypadku każdego z trzech przykładów, mówiliśmy o pewnych ogólnych trendach w ramach jakieś wyraźnie zdefiniowanej grupy. Wskazuje to na ważny krok przy projektowaniu badania ilościowego, czyli wskazanie kto należy do populacji objętej badaniem. Dobrymi cechami, jakie pozwalają na zdefiniowanie takiej grupy badawczej może być:

1. Kryterium przestrzenne
2. Kryterium wieku
3. Kryterium czasowe
4. Kryterium kompetencyjne

Oczywiście to, w jaki sposób zdefiniujesz kto powinien znaleźć się w Twojej grupie badawczej zależy tylko od Ciebie, pamiętaj jednak, że dobrze zdefiniowana populacja ułatwi Ci zarówno proces doboru danych do badania, jak i uzyskanie miarodajnych wyników.

> ROZMIAR PRÓBY BADAWCZEJ

Nie ma jednoznacznej granicy mówiącej kiedy zbiór jest wystarczająco duży, by badanie ilościowe było uzasadnione. Jednakże generalnie przyjętą dolną granicą jest liczba ok. 50 obiektów. Taka, a nie inna wartość wynika głównie z czynników statystycznych (mniejsze próby mogą być niemiarodajne jako obraz całej badanej populacji), oraz z przyczyn organizacyjnych (przeprowadzenie badania jakościowego na większych grupach może być zbyt kosztowne. Tym niemniej nie jest tak, że zawsze większa próba oznacza lepsze badanie.

Liczebność próby w badaniu ilościowym powinna być uzależniona od wielu czynników, takich jak:

a) Natura problemu badawczego: zadanie badawcze, które ma dotyczyć porównań na skalę międzynarodową będzie wymagało większej próby, aby mówić o sensownym porównaniu. Z drugiej strony, badanie panelowe, w którym będziemy ponownie badać te same osoby z jednej grupy społecznej w różnych momentach czasowych, może pozwolić sobie na próbę mniejszą próbę.
b) Złożoność badanych zagadnień: badanie wymagające od badanych wiedzy specjalistycznej np. ankieta wśród pracowników naukowych uczelni nie musi mieć próby tak licznej, jak badanie, w którym potrzebujemy losowych przedstawicieli całego społeczeństwa. W grę mogą tu też wchodzić kwestie organizacyjne.
c) Logistyka i budżet – musimy uwzględnić, czy w ramach badania będziemy musieli pojechać do badanych, zapłacić respondentom za udział, czy też wykupić dostępy do niezbędnych narzędzi.

Dlatego też zawsze warto zadać sobie kilka pytań zanim rozpoczniemy nasze badanie:

• Czy zjawisko, które badam da się sprowadzić do prostej deklaracji, czy raczej wymaga serii szczegółowych pytań?
• ·Czy mój problem badawczy dotyczy zjawiska powszechnego, z którym każdy ma styczność, czy raczej wymaga wiedzy specjalistycznej?
• Czy moja próba zawiera ogólny przekrój społeczeństwa, czy raczej dotyczy pewnej szerszej grupy?
• Czy udział w badaniu jest odpłatny, czy darmowy?

Odpowiedź na każde z tych pytań pozwoli lepiej zrozumieć, czy i w jaki sposób zastosować metody ilościowe w naszym projekcie.

WYBRANE METODY ILOŚCIOWE

Badania ilościowe realizować można na wiele różnych sposobów. Każda z tych metod ma swoje wady i zalety i każda z nich najlepiej działa w różnych kontekstach. W tej części spróbuję omówić pokrótce najpopularniejsze metody.

> ANALIZA DANYCH ZASTANYCH (Desk Research, który omawialiśmy w poprzednim odcinku #BITE4 )

Metoda ta polega na statystycznej analizie danych, które były systematycznie zbierane. Przykładem takich danych mogą być informacje zbierane przez urząd statystyczny, albo przez firmę lub inną instytucję.Ewidentną zaletą takiej metody jest fakt, że nie musimy poświęcać czasu na projektowanie sposobu zdobycia informacji, oraz samego procesu zbierania danych. W tym przypadku dane są np. po prostu rezultatem działania instytucji lub firmy.

Ten sposób generacji danych może być też wadą, gdyż jesteśmy skazani na schemat danych oraz informacje, które są zbierane przez kogoś innego. Inną zaletą analizy danych zastanych jest relatywna prostota z jaką możemy dokonać analiz. Często, zwłaszcza jeśli dane pochodzą z takiej instytucji jak np. GUS, nie musimy martwić się o reprezentatywność danych i możemy skupić się na analizie samych statystyk opisowych. Niestety, równie często dane zastane są już przetworzone, czyli nasz dostęp do oryginalnego formatu danych jest już ograniczony. Podsumowując analiza danych zastanych jest świetną metodą badań kiedy chcemy rozpocząć nasz własny projekt badawczy i chcemy rozpoznać jaki jest ogólny obraz badanego zjawiska.

> ANKIETA (CAWI, CATI, PAPI)

Ankieta (lub sondaż) jest chyba tą metodą badania ilościowego, która jest najbardziej znana przeciętnemu odbiorcy. O sondażach słyszymy bowiem codziennie w mediach. Metoda ankietowa polega na przeprowadzania ustrukturyzowanego wywiadu z grupową losowo dobranych osób.Ze względu na sposób przeprowadzenia wywiadu wyróżniamy następujące metody ankietowe:

1. PAPI (Pen and Paper Interview) – ankietę prowadzi ankieter, a wyniki są zapisywane na papierze. Ankietowany może też wypełniać papierową ankietę samodzielnie. Metoda ta może być szczególnie przydatna w miejscach, gdzie dostęp do internetu i nowoczesnych technologii z rożnych powodów jest ograniczony.
2. CAWI (Computer Assisted Written Interview) – ankieter prowadzi wywiad i zapisuje wyniki na komputerze, lub innym urządzeniu cyfrowym. Ankietowany może też samodzielnie uzupełniać ankietę przy użyciu komputera. Popularne ankiety internetowe są odmianą tej metody.
3. CATI (Computer Assisted Telephone Interview) – ta forma ankiety jest chyba najpopularniejszą z obecnie stosowanych. Większość sondaży, które widzisz w telewizji, lub w mediach jest realizowana tą metodą. Ankieta CATI polega na tym, że ankieter prowadzi wywiad przez telefon i zapisuje wyniki na komputerze, lub innym przygotowanym do tego urządzeniu.

Niezależnie od wybranej formy, metoda ankietowa oferuje sporą elastyczność zarówno w projektowaniu pytań do wywiadu jak i w doborze próby do badania. W dobie internetu szczególnie popularne są ankiety internetowe, gdyż pozwalają całkiem niewielkim kosztem dotrzeć do szerokiej grupy badanych. Nic więc dziwnego, że tak wielu początkujących badaczy, oraz studentów właśnie ankietę internetową wybiera na swoją metodę zbierania danych.

Jednakże, warto pamiętać, że metoda ankietowa ma swoje ograniczenia. Pierwsze z nich to kwestia reprezentatywności, czyli tego, na ile dobrze dobrana przez nas próba odzwierciedla badaną przez nas populacje. Istnieją różne metody doboru prób, każda z nich ma swoje wady i zalety, które omówimy w osobnym artykule. Kolejnym problemem z jakim możemy mieć do czynienia przy tworzeniu ankiety jest problem jakości zbieranych danych.

Zbyt długa, lub zbyt trudna ankieta może znudzić badanego i sprawić, że zacznie wpisywać dowolne odpowiedzi, byle tylko mieć już nasze badanie za sobą. Dlatego też warto pamiętać, by zadawać tylko te pytania, które są ważne z punktu widzenia naszego badania.
Podsumowując metody ankietowe oferują szerokie możliwości zbierania danych, oraz doboru próby. Nawet jeśli uwzględnimy ograniczenia tej metody, wciąż oferuje ona wiele możliwości. Kluczową jednak kwestią jest właściwy dobór próby, oraz zaprojektowanie ankiety zgodnie z założeniami projektu badawczego.

JAK ZBIERAĆ DANE?

Tyle teoria, a z jakich narzędzi możemy skorzystać, jeżeli chcemy przeprowadzić własne badanie ankietowe? W Internecie dostępne jest wiele usług pozwalających na tworzenie i projektowanie własnych ankiet. Wśród najpopularniejszych z nich są Google Forms, SurveyMonkey lub Limesurvey. Każda z tych platform jest darmowa, może tylko wymagać stworzenia konta i zalogowania się. W przypadku każdej z tych usług zyskujemy nie tylko możliwość zaprojektowania własnej ankiety, ale również możemy automatycznie pobrać zebrane dane.
Jeżeli zaś chodzi o samo przetwarzanie danych statystycznych, dostępne możliwości są jeszcze szersze. Od dostępnych powszechnie arkuszy kalkulacyjnych w Excelu, Google Sheets, lub OpenOffice, poprzez dedykowane języki do pisania skryptów analitycznych takich jak R, aż po specjalne programy takie jak SPSS, możemy dowolnie dobierać gdzie chcemy przeprowadzić nasze analizy. Najpewniej o części z tych usług opowiemy wam bardziej szczegółowo w kolejnych naszych postach.

ĆWICZENIE

A jak to wygląda u Ciebie? Czy metody ilościowe są właściwą metodą badawczą dla Twojego projektu? W jaki sposób możesz je w nim zastosować? W jaki sposób zaprojektujesz swoją ankietę? Chętnie usłyszelibyśmy Wasze opinie i pomysły.