Stało się! Zaczynasz pisać doktorat, albo właśnie rozpoczynasz nową pracę na tym kreatywnym stanowisku, które marzyło Ci się od lat. Machine Learning Expert, Senior Researcher… piękne gładkie nazwy. Ogarnia Cię radość, wiadomo, kolejny etap przed Tobą. Ale, kiedy euforia ustaje, rodzi się pewnie jako jedne z pierwszych pytanie… ok, ale czym dokładnie będę się zajmować?

PROJECT RANDOM?

Projekt badawczy jest specyficznym wyzwaniem, które wymaga całościowego myślenia. Równocześnie wymaga swobody, aby być kreatywnym i elastycznym oraz dyscypliny, by realizować kolejne cele w nim założone. Nie jest to zadanie łatwe. Od małego uczeni jesteśmy wykonywania określonych poleceń, w szkole piszemy rozprawki na zadany temat, te wszystkie charakterystyki Wokulskiego, albo rozprawki na angielski o tym, czy warto pisać meile, czy SMSy… Nie chcemy tutaj ujmować niczego systemowi edukacji, jednakże na ogół w toku naszego osobistego rozwoju, raczej uczymy się realizować zadany temat niż rozwijać własny. Oczywiście, samo w sobie nie jest to czymś złym, to jeden z kluczowych elementów społecznego podziału pracy.

Jednak, kiedy jesteś badaczem, nie wystarczy tylko wykonywać polecenia, ważne jest też tworzenie własnych projektów badawczych, poniekąd „od zera”. W praktyce życiowej oczywiście, często zdarzy się, że ktoś nas nakieruje (promotor doktoranta, szef zespołu w firmie), jednakże nawet wtedy mamy pewne pole manewru do ustalenia własnej ścieżki.

2 KROKI OD KONCEPTU

Zatem, mamy projekt, co dalej? Pierwszym krokiem, który nas teraz czeka, będzie etap konceptualizacji, czy dokładnego zdefiniowania jego charakterystyk. Z własnego doświadczenia bycia promotorem, wiem, że bez dobrego zrozumienia i zdefiniowania swojego zadania, jego realizacja przekłada się w czasie, staje się projektem na wieczne nigdy, kolejnym studentem, który po pierwszym spotkaniu znika na lata.

> WYKONALNOŚĆ

Pierwszy krok jaki powinniśmy zrobić, kiedy tworzymy koncepcję naszego badania, to odpowiedź na proste pytanie… czy jest to wykonalne? Niestety, wbrew opinii różnego rodzaju lajfstajlowych blogerów, nie jesteśmy zwycięzcą, i czasami pewne rzeczy po prostu nas przerosną. Nie wnikając w przyczyny, zawsze kiedy zaczynamy tworzyć nasz projekt, niezależnie, czy to rozprawa doktorska, projekt badawczy, czy startup, warto ustalić, czy cel do którego zmierzamy będziemy w stanie zrealizować, mając do dyspozycji nasze środki materialne, naszą wiedzę i umiejętności oraz dostępny czas. Bardzo często, błędem popełnianym, szczególnie w świecie akademickim jest postawienie sobie ambitnego celu, a potem kluczenie i szukanie drogi do jego osiągnięcia, kiedy okazuje się, że sprawa jest bardziej złożona, niż mogłoby nam się wydawać. To rodzi frustrację, a frustracja rodzi spadek motywacji i błędne koło się zamyka.
Dlatego też, pierwszym kryterium na jakie powinniśmy zwrócić uwagę jest wykonalność założonego projektu. Oznacza to, że zanim rozpoczniemy dalsze kroki naszej pracy, powinniśmy ustalić, czy posiadamy wystarczające zasoby, aby taki projekt w ogóle zrealizować. Przez zasoby można tu rozumieć zarówno zasoby osobowe, materialne, posiadane doświadczenie, lub dostępny czas. Ocena wykonalności jest wbrew pozorom często pomijaną czynnością, zwłaszcza przez początkujących badaczy.
Ocena wykonalności nie musi dotyczyć spraw teoretycznych. Może przekładać się to na bardzo praktyczne aspekty projektu.

• Dobrym przykładem oceny wykonalności będzie chociażby analiza w perspektywie czasowej. Ten sam projekt może być łatwy albo niewykonalny w zależności od tego ile czasu mamy na jego realizację. O ile dobry doktorat można napisać w cztery lata, nie da się tego zrobić w miesiąc.
• Innym kryterium wykonalności może być budżet. Jeżeli mamy do dyspozycji tylko dziesięć tysięcy złotych być może stworzenie platformy społecznościowej opartej na wypożyczane zestawy VR może być poza naszym zasięgiem.

> OKREŚLENIE EFEKTU

Kolejny krok to zdefiniowanie, co dokładnie ma być efektem naszego założonego projektu. Jako naukowiec ten krok często mam dokładnie sformalizowany. Kiedy składam wniosek o dofinansowanie muszę określić, co dokładnie będzie rezultatem badań dla których wnoszę o środki. Jednakże, nie należy o tym myśleć w kontekście wyłącznie biurokratycznym. Jeżeli wiemy do jakiego końca zmierzamy łatwiej nam utrzymać dyscyplinę myśli, mniejsze jest też ryzyko, że zmarnujemy swój czas na coś, co ostatecznie okazało się ślepym zaułkiem.

• Jeżeli naszym projektem jest aplikacja, to jakie potrzeby ma ona zaspokajać, jakie elementy powinna mieć, do kogo powinna trafiać? Odpowiedź na takie pytania pozwala potem na sprawniejsze kierowanie pracą w dalszych jej etapach. Oto kilka przykładów:
• Jeśli wiemy, że aplikacja będzie np. zbierała ogłoszenia o pracę i wydobywała z ich opisów najbardziej kluczowe informacje, to możemy założyć, że pewnym elementem naszej pracy będzie przetwarzanie języka naturalnego.
• Jeżeli wiemy, że naszym klientem docelowym będą np. osoby starsze, to już możemy być pewni, że w ramach pracy trzeba będzie wejść w kontakt z przedstawicielami tej grupy, konieczna też będzie analiza ich potrzeb.
• Jeżeli chcemy zaprojektować linię kosmetyków, które „oszukują” algorytmy rozpoznawania twarzy, to na pewno w toku pracy będziemy musieli się nauczyć jak te algorytmy działają.

Jak widać, im wcześniej postawimy sobie jak najwięcej takich pytań, tym łatwiejszy potem będzie proces projektowania. Oczywiście, nie oznacza to, że wszystko jest wyryte w skale i po pierwszej rundzie konceptualizacji musimy się trzymać jednej wizji. Warto jednak mieć wyraźny plan i dobrze rozpoznane parametry naszego zadania, tak, by nawet wobec modyfikacji nie robić tego na oślep.
Mam nadzieję, że tym krótkim opisem udało mi się naświetlić najważniejsze sprawy na które warto zwracać uwagę na pierwszych etapach pracy projektowej.

A jakie są Twoje doświadczenia w tej materii? Masz może własne heurystyki i narzędzia za pomocą których optymalizujesz proces przejście od pomysłu do planu? Chętnie je poznamy!

ĆWICZENIE

Jakim rezultatem powinien zakończyć się Twój projekt badawczy? Ile czasu będzie trwała praca nad nim? Wylistuj największe potencjalne trudności w jego realizacji. Zadanie jest dla Ciebie. Jeśli chcesz się podzielić swoimi rozwiązaniami lub je skonsultować, czekamy pod: whybitech@gmail.com