Kategoria projektu zdominowała kulturę pracy. Coraz chętniej retorykę projektu przenosimy do życia prywatnego, chcąc poradzić sobie z coraz to nowymi zadaniami, jakie przynosi codzienność, ale też z powodu wymogów przetwarzania coraz większych ilości informacji i bodźców. Dotyczy to zarówno rzeczywistości korporacyjnej, pozarządowej aż w końcu nauki i akademii. Jak oswoić myślenie projektowe, aby nie zawładnęło całą głową?

PROJEKT EVERYWHERE

Postanowiliśmy uporządkować dla Was najważniejsze aspekty metodyk projektu, aby rozpoczęcie pracy nad własnym projektem badawczym mogło być wspominane jako ciekawe doświadczenie intelektualnej próby swoich sił, a nie traumatyczna wizja zapanowania nad bliżej nieokreślonym chaosem.

Ale zacznijmy od początku. Projekt to zbiór aktywności charakteryzujący się następującymi cechami: są ze sobą powiązane w złożony sposób, zmierzają do osiągnięcia celu, często poprzez wytworzenie unikatowego produktu, usługi bądź rezultatu, posiadają zaplanowany z góry początek i koniec (definicja za Wikipedią). Jednym słowem, za projekt możemy uznać proces, prowadzący do efektu. Tę uproszczoną podstawę warto pamiętać w gąszczu generowanych w trakcie zadań i niepewności.

W kontekście zawodowym, mówiąc o projekcie, w którymś momencie pojawia się jego manager, czyli osoba odpowiedzialna za koordynację zadań projektu w taki sposób, aby zostały wykonane na czas i posiadały cechy określone w założeniach. Jedną z najważniejszych wskazówek, jakimi możemy podzielić się z badaczami jest ta, aby od samego początku badacz czuł się managerem swojego projektu badawczego. Nikt nie zatroszczy się o Waszą pracę i nie posiada tak dokładnej wiedzy nad czym pracujecie niż Wy sami. Dlatego rozpoczynając przygotowania do budowania projektu badawczego warto zadać sobie następujące pytania:

• czego dotyczy mój projekt badawczy i w jaki sposób chcę, aby o nim mówiono?
• kogo potrzebuję i z kim chcę współpracować, aby go zrealizować?
• kto byłby zainteresowany tym projektem i z kim chcę się podzielić wynikami moich badań?

SPOSOBY ZARZĄDZANIA I MONITOROWANIA PROJEKTU BADAWCZEGO

Ostatnia dekada w obszarach managementu, marketingu i rozwoju organizacji pracy niewątpliwie stanęła pod znakiem doskonalenia i różnicowania strategii zarządzania projektami. Na rynku pracy na stałe zagościły zawody project managera czy SCRUM mastera. Oczywiście, myśląc o rozpoczęciu projektu badawczego (w szczególności pierwszego) nie trzeba zapoznawać się z encyklopedią zarządzania czy przepracować miesięcy w organizacji, posługującej się wachlarzem rozmaitych metodyk zarządzania projektami. Ponieważ praca badawcza i/lub naukowa często łączy się z etapami zadań indywidualnych, a nawet swoiście introwertycznych – i dlatego może być w niektórych przypadkach preferowana, nie próbujmy zmieniać specyfiki przyzwyczajeń “na siłę”. Nie oznacza to jednak, że nie warto sięgać po rozwiązania praktyczne, wdrażane komercyjnie czy biznesowo. Sceptycyzm wynikający z dychotomicznego ujęcia: akademia-badania i fakty naukowe-cele niekomercyjne vs. biznes-nieugruntowane praktyki-korzyści finansowe, nie tylko niejednokrotnie powstrzymują sprzężenia, które mogłyby być wartościowe dla obu stron, ale wykluczają możliwości korzystania z wiedzy i dostępnych doświadczeń.

Dlatego w cyklu RESEARCH BITES będziemy proponowali Wam rozwiązania oraz stawiali przed wyzwaniami ujętymi interdyscyplinarnie – nie tylko w kontekście dziedzin i obszarów nauki, ale też sektorów funkcjonowania społecznego. Zależy nam na tym, aby zapoznając się z tym cyklem szkoleniowym, każdy zainteresowany otrzymał pakiet konkretnych informacji i umiejętności aktualnie stosowanych w projektowaniu działań generujących dane o życiu społeczno-technologicznym, jakie będzie mógł rozwijać dalej w praktyce. Poszerzając wiedzę wokół rozumienia logiki projektu oraz tworzenia projektów badawczych warto wesprzeć bazą dotyczącą właśnie zarządzania projektami.

W tej części #BITE1 przedstawimy uproszczony katalog podejść do obszaru zarządzania – a w naszym rozumieniu także: strukturyzowania i monitorowania projektów.

> ZWINNE

• zarządzanie zwinne jest obecnie najpopularniejszym modelem wprowadzanym w organizacjach technologicznych, zajmujących się projektowaniem urządzeń, oprogramowania, produktów technologicznych; zazwyczaj ma na celu pogodzenie pracy podzespołów klienckich z technicznymi;
• jest nastawione na stosowanie narzędzi i regularną ewaluację projektu, która prowadzi do zmian jakościowych oraz eliminowania błędów na bieżąco.

PDCA (cykl Deminga) to pożyteczna wskazówka dla iteracyjnego (powtarzalnego i rozwijającego) tworzenia projektu:P/plan – postaw założenie lub hipotezę, zaplanuj działanie i określ wstępny celD/do – działajC/chceck – sprawdź w jakim stopniu działanie spełnia określony celA/act – wyciągnij wnioski i wprowadź poprawkiCzas na kolejny PDCA – do skutku! > szablon

POJĘCIA I NARZĘDZIA

AGILE – grupa metod zwinnych, opartych na iteracji oraz procesowości działań, w których nie należy skupiać się na skrupulatnym dokumentowaniu, ale praktycznym wdrażaniu pomysłów, o czym mówi Manifest Agile
ITERACJA – cykl działania, które będzie powtarzane aż do momentu uzyskania satysfakcjonującego efektu
LEAN (CANVAS) – plan modelu biznesowego, który można zmodyfikować na model projektu badawczego > jak stworzyć? + szablon
SCRUM – metoda zakładająca ramy postępowania wg zasad agile, które zostały opisane w Scrum Guide ; w praktyce jest też zestawem zadań moderujących pracę podzespołów
SPRINT – okres czasu zaplanowany na przeprowadzenie jednej iteracji
PRODUCT BACKLOG (rejestr produktowy) – lista zadań i elementów, które mają powstać jako wynik projektu > wyjaśnienie
SPRINT BACKLOG (rejestr zadaniowy) – lista działań przewidzianych na dany okres czasu/etap projektu > szablon
RELEASE BURNDOWN (wykres wypalenia) – lista oceny poszczególnych elementów projektu > wyjaśnienie

> PROJAKOŚCIOWE

• zarządzanie projakościowe nastawione jest na zminimalizowanie błędów od momentu wyjściowego i pracę nad podnoszeniem jakości założeń w cyklu DMADV;
• ten rodzaj prowadzenia projektu nie zakłada posługiwania się konkretnymi narzędziami, ale postrzeganiem projektu jako cyklu weryfikacyjnego

D/define – zdefiniuj hipotezy i sposób realizacji projektuM/measure – zbierz i/lub zmierz kontekstowe dane zastaneA/analyze – przeprowadź analizę danychD/design – zaprojektuj swoje narzędzie pozyskania danychV/verify – zweryfikuj wyniki i nanieś poprawkiPodobnie jak w PDCA – powtórz aż do skutku! > wyjaśnienie

> KASKADOWE

• kaskadowe prowadzenie projektu należy do metod bardziej tradycyjnych, które nie wymagają od badacza czy zespołu badawczego kreatywnego podejścia i korzystania z narzędzi umożliwiających dotarcie do zaskakujących efektów;
• model posiada nieelastyczny podział na kolejne etapy, niemożliwe jest testowanie kolejnych rozwiązań przed zamknięciem bieżącego etapu, co sprawia, że wszelkie nieprzewidziane zmiany wiążą się z wysokim kosztem czasu i pracy
• tajniki tego podejścia zdradza PMBOK

FAZY:

1. planowanie
2. analiza
3. projekt
4. realizacja
5. testowanie
6. pielęgnowanie efektu

każda faza może korzystać jedynie z zasobów poprzedniej, nie ma możliwości zapętlenia działań w proces i sprzężenia wyników z modyfikacją założeń

> PCM

• jest bezpłatnym modelem rekomendowanym przez Komisję Europejską;
• Project Cycle Management to honorowana metoda planowania projektów ubiegających się o finansowanie ze środków UE;
• jest bezpłatny i umożliwia na elastyczne wprowadzenie różnorodnych narzędzi przez osoby odpowiedzialne za koordynację danego projektu lub etapu projektu

1. planowanie
2. identyfikacja
3. opracowanie
4. finansowanie
5. wdrożenie
6. ewaluacja

Podobnie jak w PDCA oraz DMADV – jeszcze raz do skutku! > wyjaśnienie

JAK KORZYSTAĆ?

Uff, jeśli dotarliście do tego momentu, dziękujemy za cierpliwość, teraz będzie już mniej teorii! W poprzedniej części dostaliście skrótową charakterystykę najpopularniejszych metod zarządzania projektami oraz linki i szablony do dalszego zgłębiania akurat tych elementów i narzędzi, które najbardziej Was zainteresowały.

Pamiętajmy, że zakładamy pracę nad humanistycznym projektem badawczym. Może generować od liczbowe dane i jasne wskaźniki, często jednak dotyczy zachowań, zjawisk, zapośredniczenia technologicznego. Skutkuje miękkimi efektami, które trudno osadzić w rzeczywistości produktowej – bo dla takich powodów projektowane są narzędzia komercyjne. Nie zniechęcajmy się jednak tak szybko!

Nie chodzi o to, aby adaptować na sztywno swój projekt pod konkretny model zarządzania, ale wybierać elementy sprawiające, że struktura działania stanie się bardziej przejrzysta i transparentna. Tutaj można skorzystać np. z narzędzi do sprint backlog, aby stworzyć harmonogram projektu badawczego. Natomiast do określenia założeń, celów projektu, ale także dookreślenie grupy respondentów może pomóc lean canvas. To narzędzie porządkuje również możliwe perspektywy popularyzacji wyników projektu badawczego.

Starając się o granty badawcze i finansowanie prowadzonych badań możecie skorzystać z zasad Project Cycle Management. Co więcej, wykazywanie znajomości metod i narzędzi zarządzania projektami jest dobrze widziane we wnioskach o finansowanie, ponieważ dowodzi znajomości retoryki projektowej i potencjalnego powodzenia składanych propozycji.

PERSONALIZACJA METOD

Projektowanie i realizacja badań nauczyły nas w życiu jednego: reguły są po to, aby je łamać! To, że w obrębie konkretnej metodyki preferowane są określone etapy, nie oznacza, że nie możecie łączyć różnorodnych podejść lub stosować je wymiennie w zależności od stopnia zaawansowania, na jakim jesteście zarówno indywidualnie badawczo, jak i w projekcie. Zależy to również od celowości wykorzystania – we wniosku o finansowanie możemy odwoływać się np. do modelu PCM, ale w codziennej pracy nad projektem badawczym narzędzia zwinne mogą okazać się w większym stopniu przydatne i wspierające etapy PCM.

Personalizacja metod i narzędzi badawczych ma zastosowanie nie tylko w kontekście planowanego lub realizowanego projektu. Nie zapominajcie, że sposób pracy musi być zgodny z osobowością badacza. Jeśli cechuje Cię dokładność, skrupulatność i konsekwencja to możliwe, że bardziej dopasowany będzie do Ciebie model kaskadowy. Podobnie jeśli celem Twojego projektu jest rozwój dostępnych do tej pory rozwiązań, co wymaga zaprojektowania wielu prób czy narzędzi – wtedy najwłaściwszy może okazać się model projakościowy.

• Dlaczego warto personalizować proces zarządzania projektem badawczym?

Aby nie stać się zakładnikiem stereotypu i ofiarą archaicznych lub niedopasowanych do naszego pomysłu metodyk. Współczesne badania humanistyczne pokutują z powodu braku ugruntowanych narzędzi badawczych i rekomendacji ich wykorzystania (np. kulturoznawstwo). Humanistyka nie polega na “siedzeniu w książkach”, ale obserwowaniu i wnioskowaniu z otaczającego nas świata. Nie musimy ograniczać się do metod, które znajdziemy lub nie znajdziemy w podręcznikach i opracowaniach naukowych sprzed 50 lat. Oczywiście, prezentacja naszych dokonań niejednokrotnie wymaga wpisania w konkretne założenia i ramy metodologiczne, ale codzienna praca i sposoby krystalizacji procesu badawczego mamy w swoich rękach i głowach!

• Jak personalizować narzędzia badawcze?

1. Znajdź badania naukowe i badania komercyjne, które dotyczą interesującego Ciebie tematu.
2. Odpowiedz na pytania:
3. w znalezionych nadaniach jaki sposób prezentowania wyników uważasz za najbardziej atrakcyjny?
4. jakie metody badawcze zostały wykorzystane?
5. czy są opisane etapy projektu badawczego?
6. co wiesz o odpowiedziach z punktów b i c?
7. Teraz czas na edukację – postaraj się jak najwięcej dowiedzieć o sposobach prowadzenia badań i projektów, które najbardziej Ci się spodobały.
8. Określ czego chcesz dowieść w swoim projekcie badawczym.
9. Przeformułuj odnalezione metody i narzędzia pod założenia swojego projektu badawczego.

> EKSPERYMENTOWANIE

Decydując o sposobie prowadzenia swojego projektu badawczego nie musisz jeszcze oficjalnie czegokolwiek deklarować. To czas prób i błędów!Wiemy dobrze, że humaniści przed tym dylematem zazwyczaj ogarnięci są strachem i niepewnością, borykają się z poczuciem braku kompetencji i nie potrafią skonkretyzować swoich tematów badawczych.

Na szczęście tym razem – przychodzi nam wszechobecna retoryka projektu! Nie bójmy się sprawdzać, inspirować, sięgać po literaturę dotyczącą zarządzania projektami czy kreatywnego działania – pod hasłem literatura rozumiemy również zasoby wszystkich internetów 😉 W poszukiwaniach nie ma błędnych pytań – grunt, aby przepracować weryfikację odpowiedzi, czyli odrzucić niejakościowe lub mylne inspiracje w procesie konkretyzowania założeń. Ale o sposobach konceptualizacji będziemy pisać w kolejnych odcinkach.
Próbujcie i nie poddawajcie się!

ĆWICZENIE

Temat badawczy: wpływ medialnego przedstawienia koronawirusa na zachowania społeczne
Na podstawie obserwowanych relacji, dotyczących pandemii koronawirusa zaprojektuj możliwość sprawdzenia wpływu tych informacji na zachowania społeczne. Jakimi narzędziami to zbadasz? Co może okazać się efektem?
Wybierz 3 metody z co najmniej dwóch modeli zarządzania projektami i opisz zasadność ich zastosowania w proponowanym temacie badawczym.

Zadanie jest dla Ciebie. Jeśli chcesz się podzielić swoimi rozwiązaniami lub je skonsultować, czekamy pod: whybitech@gmail.com